Jakość paliw - dlaczego to ważne?
Jakość paliwa, którym tankujemy samochód, ma kluczowe znaczenie dla jego sprawności, ekonomiki eksploatacji i trwałości. Niskiej jakości paliwo może prowadzić do zwiększonego zużycia elementów silnika, wyższego spalania, utraty mocy, a w skrajnych przypadkach nawet do poważnych awarii.
Polscy kierowcy mają do wyboru szereg sieci stacji paliw, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Każda z nich przekonuje w swoich reklamach, że oferuje paliwa najwyższej jakości. Ale jak jest naprawdę? Który operator dba o jakość najbardziej?
By odpowiedzieć na to pytanie, przeprowadziliśmy kompleksowe badanie jakości paliw dostępnych na polskich stacjach, zlecając analizy profesjonalnemu, niezależnemu laboratorium.
Metodologia badania
Nasze badanie zostało przeprowadzone w okresie grudzień 2022 - styczeń 2023 i objęło wszystkie największe sieci stacji paliw działające w Polsce: Orlen, Lotos, BP, Shell, Circle K oraz niezależnych operatorów.
Z każdej sieci wybraliśmy losowo 10 stacji zlokalizowanych w różnych regionach Polski, zarówno w dużych miastach, jak i mniejszych miejscowościach, przy głównych trasach i w lokalizacjach peryferyjnych.
Na każdej stacji pobrano próbki podstawowych rodzajów paliw:
- Benzyna 95
- Benzyna 98
- Olej napędowy (standardowy)
- Olej napędowy premium (jeśli był dostępny)
Próbki zostały pobrane zgodnie z normami i przekazane do akredytowanego laboratorium, gdzie poddano je szczegółowym badaniom pod kątem zgodności z normami oraz dodatkowych parametrów jakościowych.
Badane parametry
Dla benzyn analizowano m.in.:
- Liczba oktanowa (RON i MON)
- Zawartość siarki
- Zawartość benzenu
- Zawartość wody i zanieczyszczeń
- Skład frakcyjny
- Zawartość dodatków myjących
Dla oleju napędowego badano m.in.:
- Liczba cetanowa
- Zawartość siarki
- Temperatura zablokowania zimnego filtra (CFPP)
- Zawartość wody i zanieczyszczeń
- Smarność
- Stabilność oksydacyjna
- Zawartość dodatków myjących i przeciwpiennych
Wyniki badania
Benzyna 95
W przypadku podstawowej benzyny 95, wszystkie badane próbki spełniały wymagania norm pod względem podstawowych parametrów, jak liczba oktanowa czy zawartość siarki. Zaobserwowano jednak różnice w zawartości dodatków myjących, które wpływają na czystość układu paliwowego i komory spalania.
Ranking jakości benzyny 95:
- Shell V-Power 95 - najwyższa zawartość dodatków myjących, najlepsza ochrona przed osadami
- BP Ultimate 95 - bardzo dobra formuła myjąca, wysoka stabilność
- Orlen Efecta 95 - dobra zawartość dodatków, stabilna jakość we wszystkich badanych lokalizacjach
- Circle K miles 95 - dobra jakość, choć z niższą zawartością dodatków myjących
- Lotos Dynamic 95 - spełnia wszystkie normy, ale z niższą zawartością dodatków uszlachetniających
- Stacje niezależne - największe zróżnicowanie jakości, od bardzo dobrej do przeciętnej
Benzyna 98
W przypadku benzyny 98, która jest paliwem premium, różnice jakościowe były mniejsze, ponieważ większość operatorów dodaje do tego paliwa więcej dodatków uszlachetniających. Wszystkie badane próbki charakteryzowały się wysoką liczbą oktanową, przekraczającą wymogi normy.
Ranking jakości benzyny 98:
- Shell V-Power Racing - najwyższa liczba oktanowa (średnio 99,5), najlepsza formuła myjąca
- BP Ultimate 98 - bardzo wysoka liczba oktanowa, doskonała stabilność
- Orlen Verva 98 - wysoka liczba oktanowa, dobra zawartość dodatków
- Lotos Dynamic 98 - dobra jakość, wyraźnie lepsza od wariantu 95
- Circle K milesPLUS 98 - spełnia wszystkie parametry z zapasem
- Stacje niezależne - zróżnicowana jakość, ale ogólnie lepsza niż w przypadku benzyny 95
Olej napędowy (standardowy)
W przypadku standardowego oleju napędowego zaobserwowano największe różnice jakościowe. Choć wszystkie próbki spełniały podstawowe wymogi norm, to różnice w liczbie cetanowej, smarności i zawartości dodatków uszlachetniających były znaczące.
Ranking jakości standardowego oleju napędowego:
- Shell FuelSave Diesel - najwyższa średnia liczba cetanowa, najlepsza smarność
- BP Diesel - bardzo dobra smarność, wysoka stabilność oksydacyjna
- Orlen Efecta Diesel - dobra jakość, lepsza niż przeciętna smarność
- Circle K miles Diesel - spełnia normy z niewielkim zapasem
- Lotos Dynamic Diesel - spełnia normy, ale z najniższą wśród głównych operatorów liczbą cetanową
- Stacje niezależne - największe zróżnicowanie jakości, w niektórych przypadkach parametry tuż powyżej minimalnych wymogów
Olej napędowy premium
Oleje napędowe premium, reklamowane jako paliwa o podwyższonych parametrach i lepszych właściwościach myjących, rzeczywiście wykazywały lepsze parametry od standardowych odpowiedników. Różnice były szczególnie widoczne w liczbie cetanowej, smarności i zawartości dodatków myjących.
Ranking jakości oleju napędowego premium:
- Shell V-Power Diesel - najwyższa liczba cetanowa (średnio 56,5), najlepsza formuła myjąca i przeciwkorozyjna
- BP Ultimate Diesel - bardzo wysoka liczba cetanowa, doskonała smarność
- Orlen Verva Diesel - dobra jakość, wysoka zawartość dodatków myjących
- Circle K milesPLUS Diesel - wyraźnie lepszy od standardowego wariantu
- Lotos Dynamic Diesel Plus - podwyższone parametry w stosunku do standardowego oleju napędowego
Dodatki specjalne w paliwach premium
Szczególną uwagę poświęciliśmy analizie dodatków w paliwach premium, które według producentów mają zapewniać lepsze osiągi, niższe zużycie paliwa i lepszą ochronę silnika.
Dodatki myjące
Dodatki myjące są jednym z najważniejszych komponentów nowoczesnych paliw. Ich zadaniem jest usuwanie i zapobieganie powstawaniu osadów w układzie paliwowym i komorze spalania. Nasze badania wykazały, że:
- Wszystkie paliwa premium zawierają zwiększoną ilość dodatków myjących w porównaniu z paliwami standardowymi
- Shell V-Power oferuje najwyższą koncentrację tych dodatków, zarówno w benzynie, jak i oleju napędowym
- BP Ultimate również wykazuje bardzo wysoką zawartość dodatków myjących
- Paliwa premium Orlenu (Verva) zawierają około 30% więcej dodatków myjących niż standardowe
Dodatki przeciwtarciowe
Dodatki przeciwtarciowe zmniejszają tarcie między elementami silnika, co może przełożyć się na lepsze osiągi i niższe zużycie paliwa. W naszym badaniu:
- Paliwa Shell V-Power i BP Ultimate wykazały najwyższą zawartość dodatków przeciwtarciowych
- Wśród polskich operatorów, paliwa Verva Orlenu miały najlepsze parametry w tym zakresie
Sezonowe zmiany jakości paliw
Szczególnie w przypadku oleju napędowego istotne są sezonowe zmiany w składzie paliwa, dostosowujące je do warunków atmosferycznych. W okresie zimowym olej napędowy musi mieć niższą temperaturę zablokowania zimnego filtra (CFPP), aby nie dochodziło do jego żelowania przy niskich temperaturach.
Nasze badanie wykazało, że:
- Wszystkie badane sieci prawidłowo dostosowują parametry oleju napędowego do sezonu
- W paliwach zimowych zaobserwowano CFPP na poziomie -25°C do -32°C, co zapewnia bezproblemowe użytkowanie nawet podczas silnych mrozów
- Najlepsze parametry zimowe miały paliwa Shell i BP
- Wśród polskich operatorów, Orlen oferował olej napędowy o najniższej temperaturze zablokowania zimnego filtra
Różnice regionalne w jakości paliw
Interesującym aspektem badania było sprawdzenie, czy jakość paliw różni się w zależności od regionu Polski i lokalizacji stacji. W przypadku dużych sieci nie zaobserwowano istotnych różnic regionalnych - jakość paliwa była porównywalna niezależnie od tego, czy stacja znajdowała się w Warszawie, Gdańsku czy małej miejscowości przy wschodniej granicy.
Natomiast w przypadku stacji niezależnych zaobserwowano pewne różnice:
- Stacje w dużych miastach i przy głównych trasach oferowały paliwo o lepszej jakości niż stacje w mniejszych miejscowościach
- Stacje w Polsce zachodniej miały średnio lepsze parametry paliw niż stacje we wschodniej części kraju
Czy warto płacić więcej za paliwa premium?
Jednym z celów naszego badania było sprawdzenie, czy dopłata do paliw premium jest uzasadniona rzeczywistymi różnicami w jakości. Na podstawie wyników badań laboratoryjnych możemy stwierdzić, że:
Zalety paliw premium:
- Lepsza ochrona silnika - wyższa zawartość dodatków myjących rzeczywiście pomaga utrzymać czystość układu paliwowego i komory spalania
- Potencjalnie niższe zużycie paliwa - w przypadku nowoczesnych silników, szczególnie z bezpośrednim wtryskiem paliwa, paliwa premium mogą przyczynić się do obniżenia zużycia o 2-3%
- Lepsze osiągi - wyższa liczba oktanowa (benzyny) lub cetanowa (oleje napędowe) może przekładać się na lepsze osiągi, szczególnie w wymagających warunkach
Dla kogo paliwa premium:
- Samochody premium i sportowe - pojazdy z silnikami o wysokim stopniu sprężania i wysokiej mocy mogą wymagać paliw o lepszych parametrach
- Nowe samochody z zaawansowanymi silnikami - nowoczesne jednostki z bezpośrednim wtryskiem paliwa są bardziej wrażliwe na jakość paliwa
- Pojazdy eksploatowane w wymagających warunkach - częsta jazda z dużym obciążeniem, w trudnych warunkach atmosferycznych
Dla przeciętnego użytkownika, jeżdżącego samochodem o średniej mocy, regularne korzystanie z paliw premium może nie przynieść zauważalnych korzyści. Dobrym kompromisem może być okresowe tankowanie paliw premium (np. co 3-4 tankowania), co pomoże w utrzymaniu czystości układu paliwowego przy umiarkowanych kosztach.
Zanieczyszczenia w paliwach - jak częsty problem?
Jednym z najbardziej niepokojących problemów z jakością paliw są zanieczyszczenia mechaniczne i woda, które mogą prowadzić do poważnych awarii silnika. Nasze badanie wykazało, że:
- Na stacjach należących do dużych sieci problem zanieczyszczenia paliwa jest marginalny - w badanych próbkach nie stwierdzono przekroczenia norm
- Na stacjach niezależnych w 3 na 10 przypadków stwierdzono podwyższoną zawartość wody w oleju napędowym, jednak wciąż w granicach normy
- W jednej próbce ze stacji niezależnej stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej zawartości zanieczyszczeń mechanicznych
Ogólnie można stwierdzić, że problem zanieczyszczenia paliw w Polsce jest znacznie mniejszy niż kilkanaście lat temu, co jest efektem zaostrzenia kontroli i poprawy infrastruktury paliwowej.
Paliwa alternatywne - jakość biopaliw
W ramach badania przeanalizowaliśmy również jakość dostępnych na rynku biopaliw, w szczególności oleju napędowego B7 (z 7% dodatkiem biokomponentów) oraz benzyny E5 (z 5% dodatkiem bioetanolu).
Główne wnioski:
- Jakość biokomponentów używanych przez główne sieci paliwowe jest dobra
- Nie zaobserwowano negatywnego wpływu biokomponentów na stabilność paliwa czy zawartość wody
- W przypadku stacji niezależnych jakość biokomponentów była bardziej zróżnicowana
Podsumowanie i rekomendacje
Na podstawie przeprowadzonych badań możemy sformułować następujące wnioski i rekomendacje:
Ogólna ocena jakości paliw w Polsce
Jakość paliw oferowanych na polskich stacjach jest generalnie dobra i spełnia wszystkie normy europejskie. Największe sieci oferują paliwa o porównywalnej jakości, choć z pewnymi różnicami w zawartości dodatków uszlachetniających.
Ranking ogólny sieci stacji paliw pod względem jakości:
- Shell - najwyższa zawartość dodatków uszlachetniających, najlepsze parametry zarówno w paliwach standardowych, jak i premium
- BP - bardzo wysoka jakość, szczególnie w paliwach premium
- Orlen - dobra jakość, stabilna we wszystkich badanych lokalizacjach
- Circle K - dobra jakość, szczególnie w paliwach premium
- Lotos - jakość spełniająca normy, ale z mniejszą zawartością dodatków uszlachetniających
- Stacje niezależne - zróżnicowana jakość, od bardzo dobrej do przeciętnej
Rekomendacje dla kierowców:
- Dla codziennego użytku standardowe paliwa z dużych sieci są wystarczającej jakości
- Paliwa premium warto stosować w nowoczesnych, wysilonych silnikach oraz okresowo w zwykłych samochodach dla utrzymania czystości układu paliwowego
- Przy wyborze stacji warto kierować się nie tylko ceną, ale również renomą sieci i ogólnym stanem stacji (czystość, nowoczesność infrastruktury)
- W przypadku zauważenia niepokojących objawów po zatankowaniu (nierówna praca silnika, utrata mocy, zwiększone zużycie paliwa), warto zachować paragon i zgłosić problem operatorowi stacji
Nasze badanie potwierdza, że polski rynek paliwowy pod względem jakości produktów nie odbiega od standardów europejskich. Konkurencja między głównymi operatorami sprzyja utrzymywaniu wysokiej jakości paliw, a system kontroli państwowej skutecznie eliminuje z rynku produkty niespełniające norm.
Jako konsumenci mamy dostęp do paliw dobrej jakości, a dopłacając do wariantów premium, rzeczywiście otrzymujemy produkt o lepszych parametrach, który może pozytywnie wpłynąć na pracę silnika i jego trwałość.